مقدمه

محيط پيرامون ما با وجود افراد، اشياء و رويدادهاي متعدد ومتنوع بسيار پيچيده است بعلاوه كنش متقابل وتغييرات مداوم موجود در عوامل مختلف پيچيدگي فزاينده‌اي را بر زندگي انسان تحميل مي‌كند. و انسان براي مقابله با اين همه تغييرات بدنبال يافتن راه‌حلهاي مناسب براي سازگاري است.

از آنجائيكه منابع خطر و ارضاء نياز ما نيز پيوسته در حال تغييرند. لازمة زندگي پويايي در سازگاري ارگانيسم با محيط است. و فرايندهاي يادگيري پويايي لازم براي ارگانيسم را فراهم مي‌كند تا بتواند با شرايط محيطي گوناگون به زندگي خود ادامه دهد. يعني علاوه براينكه محركهاي مختلف مثبت، منفي يا خنثي را بشناسد. رفتارهاي مناسب مقابل هر كدام از محركها را ياد بگيرد واين يادگيري به طرق مختلف از ابتداي زندي نوع بشر صورت گرفته است اما امروزه با تكامل زندگي بشر يادگيري عمومي و كسب دانش از طريق آموزش بخش مهمي از اطلاعات لازم براي سازگاري را در اختيار قرار مي‌دهد. (السون[1] و هرگنهان[2]،1997)

حجم اطلاعات از هر نوع كه باشد،چنان رو به افزايش است كه هر فرد در هر شغل و مقامي براي رفع نيازهاي فردي و شغلي خود نياز به مطالعه و صرف وقت زياد براي آن دارد. به اين ترتيب مطالعه وسيلة ارتقاء نوع بشر و ابزار انتقال علم ودانش است. ولي متأسفانه در جامعة ما هنوز فرهنگ مطالعه به عنوان يك نياز واقعي براي مردم به حساب نمي‌آيد. و حتي دانش‌آموزان ودانشجويان ما نيز كه مطالعه جزء اصلي و حرفه وزندگي آنهاست درست مطالعه نمي‌كنند. روش مطالعه فعال را نمي‌دانند، كند مي‌خوانند، به اندازه كافي مطالب را درك نمي‌كنند، به خوبي به ياد نمي‌آورند. نمي‌دانند چه بخوانند؟ چگونه بخوانند؟ و چگونه به خاطر بسپارند؟ از همه بدتر نمي‌دانند كه بد مي‌خوانند و اينهمه باعث گريز از مطالعه و عدم يادگيري مناسب از آن است.

بيان مسئله
وقتي دانش‌آموزان تحت آموزش رسمي قرار مي‌گيرند. پاسخهاي متفاوتي نسبت به محركهاي محيطي از جمله فرايندهاي ياددهي – يادگيري از خود بروز مي‌دهند. براي درك تفاوتهاي دانش‌آموزان در آموزش يكسان لازم است ويژگيهاي ورودي يادگيرندگان مورد مطالعه قرار بگيرد. ويژگيهاي عاطفي، فيزيولوژيكي و شناختي يادگيرندگان در نحوه واكنش آنها بر محركها تأثير دارد وشيوه‌هاي يادگيري[3] از جمله اين ويژگيهاست. و از موضوعاتي است كه در دهه‌هاي اخير به خصوص توسط نظريه‌پردازان شناختي مورد توجه واقع شده است.

امروزه نظريه‌هاي شناختي در يادگيري، به دنبال تبيين فعاليتهاي پيچيده شناختي مانند درك مطلب، يادآوري وراهبردهاي يادگيري هستند تا بدينوسيله بتوانند به سوالهايي مانند اينكه چگونه يادگيري اتفاق مي‌افتد؟ چگونه مي‌توانيم درباره نحوه يادگيري خودآگاهي داشته باشيم؟ و چگونه مطالب آموخته شده در حافظه نگهداري مي‌شوند پاسخ گويند.

يكي از ديدگاههايي كه زير بناي نظريات شناختي است رويكرد پردازش اطلاعات است. در اين رويكرد به تبيين فرايندهاي ذهني اثر گذار از لحظه ورود اطلاعات تا يادآوري آنها پرداخته مي‌شود. بدين ترتيب كه ابتدا محركهاي محيطي (دروندادها) برارگانيزم (گيرنده‌هاي حسي) اثر مي‌گذارند. سپس براي مدتي بسيار كوتاه (يك ثانيه) در حافظه حسي ذخيره مي‌شود. بخشي كه مورد توجه قرار مي‌گيرند وارد حافظه كوتاه مدت مي‌شوند و بقيه از بين مي‌روند. اطلاعات وارد شده به حافظه كوتاه مدت با استفاده از راهبردهاي يادگيري مانند مرور ذهني[4]، بسط دهي[5]، وسازماندهي[6] براي ثبتي پايدار به حافظه بلندمدت انتقال مي‌يابند و در آنجا به صورت مقدارهاي سازمان يافته براي تمام عمر باقي مي‌مانند اين نظام پردازش شامل دوبعد سخت افزار و نرم افزار است. ساختارهاي حافظه حسي، كوتاه مدت و بلندمدت سخت افزارهاي ذهن را تشكيل مي‌دهند. كه فطري بوده و در همه افراد يكسان است. و فرايندهايي مانند مرور وبسط‌دهي معادل نرم‌افزار هستند كه افراد در چگونگي استفاده از آنها متفاوتند وبهره‌گيري از آنها اكتسابي مي‌باشد. (اتكينسون[7] و شفرين[8]،1968)

همانطور كه گفته شد براي ثبت اطلاعات در حافظه بلندمدت از راهبردهاي متنوعي استفاده مي‌شود. اين راهبردها بر دونوعند: الف- راهبردهاي آموزشي ب- راهبردهاي يادگيري (شكل 1-1)

راهبردهاي آموزشي: راهبردهايي كه معلم براي ارائه يك مطلب در زمان خاص از آموزش بهره مي‌گيرد.
راهبردهاي يادگيري: راهبردهايي كه دانش‌آموز به طور فعال هنگام يادگيري به كار مي‌بندد مانند مرور ذهني، بسط‌دهي، سازمان‌دهي، پيش‌بيني موارد ارائه شده نظارت فعال بر يادگيري خود
درحاليكه در آموزش معلم محور، يادگيري بر مربي و روشهاي آموزشي اومتمركز است با تبيين موجود در رويكرد شناختي مبتني بر پردازش اطلاعات، تمركز اصلي بر فراگير و نحوة يادگيري اوست. واو را يك پردازشگر فعال مي بيند ونه يك ثبت‌كننده منفعل اطلاعات. و اين جاست كه روش مطالعه،توانايي بهره گيري از مطالب، علاقمندي، هوش وحافظه يادگيرنده درگير مي‌شود.

دانش معلم
عملكرد معلم در خلال آموزش و چگونگي ارائه اطلاعات
دانش فعلي يادگيرنده
رفتارهاي يادگيري و شناختي
فرايندهاي شناختي دروني در خلال يادگيري
اكتساب دانش در خلال راهبردهاي يادگيري و آموزشي
رفتار ونتايج اندوزش و پردازش اطلاعات

[1] – Olson, M.H

[2] – Hergenhan, B.R

[3] – Learning Strategies

[4] – Rehersal Strategy

[5] – Elaboration Strategy

[6] – Organizational Strategy

[7] – Atkinson, R.C.

[8] – Shiffrin, R.M.

فصل اول

مقدمه… 2

بيان مسأله. 3

اهميت و ضرورت پژوهش 7

اهداف پژوهش. 9

گزاره‌هاي تحقيق (سؤال‌ها / فرضيه‌ها)….. 10

معرفي نوع متغيرها و تعاريف عملياتي 10

فصل دوم

مقدمه… 15

يادگيري از ديدگاه روانشناسي رفتارگرا.. 16

يادگيري از ديدگاه روانشناسي شناختي…. 18

نظريه رشدشناختي پياژه… 20

نظريه يادگيري گشتالت….. 22

نظريه يادگيري معني‌دار كلامي….. 23

نظريه پردازش اطلاعات…. 26

راه‌بردهاي شناختي – فراشناختي. 30

راهبردهاي تكرار در تكاليف ساده يادگيري.. 33

راهبرد مرور ذهني در تكاليف پيچيده يادگيري….. 34

راهبرد بسط دهي در تكاليف پايه.. 36

راهبرد بسط دهي در تكاليف پيچيده… 37

راهبرد سازماندهي در تكاليف پايه 38

راهبرد سازماندهي در تكاليف پيچيده يادگيري….. 39

فراشناخت.. 40

معلمان كارآمد. 46

پرورش مهارت‌هاي فكري. 47

پرورش مهارت‌هاي حل مسئله 48

مهارتهاي تدريس… 52

دستورالعمل‌هاي قبل از مطالعه….. 57

دستورالعمل‌هاي بعد از مطالعه….. 60

دستورالعمل‌هاي جهت گسترش حافظه….. 61

دستورالعمل‌هاي بهسازي حافظه.. 63

ادبيات پژوهش موجود در موضوع مورد مطالعه. 65

فصل سوم

1-3- روش تحقيق 74

2-3- جامعة مورد مطالعه 75

1-3-3- نمونه مورد مطالعه و روش نمونه‌گيري. 75

2-3-2- ملاك انتخاب نمونه… 76

4-3- ابزار پژوهش….. 76

1-4-3- معرفي ابزار.. 76

2-4-3- اعتبار آزمون 78

5-3- روش نمره‌گذاري…. 78

6-3- روش تجزيه و تحليل آماري….. 79

فصل چهارم

ميزان درآمد خانواده… 81

ميزان تحصيلات پدر آزمودنيها….. 82

ميزان تحصيلات مادر آزمودنيها… 83

شغل پدر…. 84

شغل مادر.. 85

توزيع فراواني دانش‌آموزان برحسب موفقيت تحصيلي….. 85

ميانگين انحراف استاندارد راهبردهاي يادگيري در دو گروه موق و ناموفق. 87

بخش استنباطي 88

رابطه بين راهبردهاي يادگيري با پيشرفت تحصيلي در رشته رياضي فيزيك با درس حسابان 89

رابطه بين راهبردهاي يادگيري با پيشرفت تحصيلي در رشته رياضي فيزيك با درس فيزيك 91

رابطه بين راهبردهاي يادگيري با پيشرفت تحصيلي در گروه علوم تجربي با نمره درس شيمي 92

رابطه بين راهبردهاي يادگيري با پيشرفت تحصيلي در گروه علوم تجربي با نمره درس زيست‌شناسي 93

رابطه بين راهبردهاي يادگيري با پيشرفت تحصيلي در گروه علوم انساني با درس جامعه‌شناسي 95

نوع راهبردهاي يادگيري كه دانش‌آموزان موفق و ناموفق در رشته رياضي بكار مي‌برند چيست؟ 98

نوع راهبردهاي يادگيري كه دانش‌آموزان موفق و ناموفق در رشته علوم تجربي بكار مي‌برند چيست؟ 99

تحليل مميز. 100

نوع راهبردهاي يادگيري كه دانش‌آموزان موفق و ناموفق در رشته علوم انساني به كار مي‌برند چيست؟ 101

تحليل مميز. 101

فصل پنجم

بحث و نتيجه‌گيري. 104

محدويت‌ها. 112

پيشنهادها… 113

منابع فارسي…. 114

منابع انگليسي… 117

قرمت ورد 124 صفحه