لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : گزارش تخصصی
نوع فایل : .doc( قابل ويرايش و آماده ارائه )
تعداد صفحه 127 صفحه
قسمتی از متن .doc :


عنوان گزارش تخصصی :
بررسي مشكلات و راهكار هاي مربوط به درس فيزيك و همچنين ارائه تجربه مدون راجع به :
پژوهشگر :

رشته شغلي : دبير فيزيك

مقدمه
فیزیک به عنوان علم یافتن قوانین حاکم بر طبیعتی است که انسان از بدو خلقت در تعامل با آن بوده و در خصوص آن تفکر می کرده است و بی شک برای تمام رخدادها و مسائل موجود در طبیعت در ذهن خودش راه حل هایی ارائه کرده است که اکثر آنها نادرست است .
هرگاه حل درست یک مسله علمی از ذهن عامه مردم دور باشد , جواب غلط ولی نزدیک به ذهن بیشترمورد پذیرش قرار می گیرد .
اینکه آیا خورشید به دور زمین می گردد یا زمین به دور خورشید ، مسأله ای نیست که در زمان خودش حتی در زمان فعلی راه حل درستش قابل فهم تراز جواب غلط آن باشد، تدریس فیزیک از آنجا با دشواری روبروست که بشربه دلیل ذات جستجو گر خویش برای تمام واقعیت ها ، درست یا غلط راه حل هایی ارائه کرده است . گاهی ستاره ها را ارابه های آتشین خدایان می داند که روزها در استراحت وشب ها در حل جنگ و ستیزند و زمین را بر شاخ گاو ، گاو را بر پشت ماهی تصور ,و کوچکترین قسمت اجسام را مولکول فرض می کند علت سقوط اجسام و بالارفتن دود را اینگونه فرض می کند که اجسام از زمین منشأ گرفته و آتش از آسمان .اگر چه امروزه این تفکرات برای ما نابخردانه است ، ولی واقعیت اینست که وجود داشته و امروز هم به نوبه خود ذهن دانش آموزان پر از جوابهای غیر منطقی است به خصوص در محدوده فیزیک کلاسیک . شما اگر 10 بار تکرار کنید که پرتاب در راستای قائم یک حرکت با شتاب ثابت است ، باز هم بیش از 70 درصد دانش آموزان در مورد اینکه شتاب اجسام هنگام بالارفتن بیشتر است یا پائین آمدن جواب غلط می دهند .
اگر بارها بیان کنید که در شلیک گلوله به مقوا اندازه نیروی گلوله به مقوا بیشتر است یا مقوا به گلوله ، باز جوابشان غلط است . در مبحث الکتریسیته, فشارو.... نیزکم وبیش همین مشکلات وجود دارد .
پس دبیران فیزیک ب دو کاررا باید انجام دهند . اول اینکه ذهن دانش آموزان را از آموخته های غلط خالی کنند و سپس واقعیتهای موجود را جانشین سازند. این کار در واقع به منزله ی تغییر جهت رودخانه است از سراریزی به سر بالایی . در فیزیک جدید به دلیل اینکه ذهن دانش آموزان تقریباً خالی از اطلاعات است کار راحت تر به نظر می رسد ولی مشکل این است که در این خصوص ما معلمان نیز به اندازه کافی اطلاعات نداریم وهنوز به درک کاملی از مطلب نرسیدیم تا بتوانیم آن را به خوبی بیان کنیم هرگز با حوصله در آزمایشگاه پدیده فوتوالکتریک ، تابش جسم سیاه ، و کار با نیم رسانا را تمرین نکردیم به همین دلیل به سرعت از آنها می گذریم .
مشکل بعدی عدم استفاده از آزمایشگاه به هر دلیلی است ,که یادگیری را مشکل می کند گاهی مطلبی که در ساعت های متمادی تدریس برای دانش آموزان قابل فهم نیست ، با یک جلسه آزمایش کاملاً درک می شود .
ولی کمتربه این موضوع توجه میشود.
مشکل بعدی عدم برنامه ریزی درست در رعایت ارتباط منطقی بین دروس فیزیک در پایه های مختلف است به تمام این موارد عدم برگزاری دوره های ضمن خدمت بطور مرتب ، عدم آموزش نیروهای تازه استخدام ، استفاده از نیروهای شرکتی ، استفاده از دبیران رشته های غیر مرتبط با فیزیک و از همه مهمتر کاهش ساعت تدریس در طول هفته از جمله مشکلاتی است که به موارد قبل اضافه می شود .
مشکلات تدریس درس فیزیک ودانستنیها
فیزیک به عنوان علم یافتن قوانین حاکم بر طبیعتی است که انسان از بدو خلقت در تعامل با آن بوده و در خصوص آن تفکر می کرده است و بی شک برای تمام رخدادها و مسائل موجود در طبیعت در ذهن خودش راه حل هایی ارائه کرده است که اکثر آنها نادرست است . هرگاه حل درست یک مسأله علمی از ذهن عامه مردم دور باشد ، جواب غلط ولی نزدیک به ذهن بیشتر مورد پذیرش قرار می گیرد . اینکه آیا خورشید به دور زمین می گردد یا زمین به دور خورشید ، مسأله ای نیست که در زمان خودش حتی در زمان فعلی راه حل درستش قابل فهم تر از جواب غلط آن باشد؛ تدریس فیزیک از آنجا با دشواری روبروست که بشر به دلیل ذات جستجوگر خویش برای تمام واقعیت ها ، درست یا غلط راه حل هایی ارائه کرده است. گاهی ستاره ها را ارابه های آتشین خدایان می داند که روزها در استراحت و شب ها در حل جنگ و ستیزند و زمین را بر شاخ گاو ، گاو را بر پشت ماهی تصور و کوچکترین قسمت اجسام را مولکول فرض می کند علت سقوط اجسام و بالا رفتن دود را اینگونه فرض می کند که اجسام از زمین منشأ گرفته و آتش از آسمان؛ گرچه امروزه این تفکرات برای ما نابخردانه است، ولی واقعیت اینست که وجود داشته و امروز هم به نوبه ی خود، ذهن دانش آموزان پر از جوابهای غیر منطقی است به خصوص در محدوده ی فیزیک کلاسیک . شما اگر 10 بار تکرار کنید که پرتاب در راستای قائم، یک حرکت با شتاب ثابت است، باز هم بیش از 70 درصد دانش آموزان در مورد اینکه شتاب اجسام هنگام بالا رفتن بیشتر است یا پائین آمدن، جواب غلط می دهند . اگر بارها بیان کنید که در شلیک گلوله به مقوا اندازه ی نیروی گلوله به مقوا بیشتر است یا مقوا به گلوله، باز جوابشان غلط است. در مبحث الکتریسیته؛ فشار و .... نیز کم و بیش همین مشکلات وجود دارد . پس دبیران فیزیک دو کار را باید انجام دهند . اول اینکه ذهن دانش آموزان را از آموخته های غلط خالی کنند و سپس واقعیتهای موجود را جانشین سازند. این کار در واقع به منزله ی تغییر جهت رودخانه است از سرازیزی به سر بالایی . در فیزیک جدید به دلیل اینکه ذهن دانش آموزان تقریباً خالی از اطلاعات است کار، راحت تر به نظر می رسد ولی مشکل این است که در این خصوص ما معلمان نیز به اندازه کافی اطلاعات نداریم و هنوز به درک کاملی از مطلب نرسیدیم تا بتوانیم آن را به خوبی بیان کنیم، هرگز با حوصله در آزمایشگاه، پدیده فوتوالکتریک ، تابش جسم سیاه، و کار با نیم رسانا را تمرین نکردیم به همین دلیل به سرعت از آنها می گذریم .مشکل بعدی، عدم استفاده از آزمایشگاه به هر دلیلی است که یادگیری را مشکل می کند؛ گاهی مطلبی که در ساعت های متمادی تدریس برای دانش آموزان قابل فهم نیست ، با یک جلسه آزمایش کاملاً درک می شود ولی کمتر به این موضوع توجه می شود . مشکل بعدی عدم برنامه ریزی درست در رعایت ارتباط منطقی بین دروس فیزیک در پایه های مختلف است به تمام این موارد، عدم برگزاری دوره های ضمن خدمت بطور مرتب، عدم آموزش نیروهای تازه استخدام، استفاده از دبیران رشته های غیر مرتبط با فیزیک و از همه مهم تر کاهش ساعت تدریس فیزیک در طول هفته از جمله مشکلاتی است که به موارد قبل اضافه می شود شاید بهتر باشد تغییراتی اساسی در زمینه تدریس فیزیک ایجاد شود .
آیا می دانید که:
می دانیم اجسامی که سطح تیره ای دارند وقتی در مقابل نور خورشید قرار می گیرند بیشتر از اجسامی که سطح روشنی دارند گرم می شوند این موضوع در مورد بالا پوشی که بادیه نشینان درصحرا می پوشند صدق می کند، یعنی بالاپوش سیاه بیشتر از بالاپوش سفید گرم می شود . پس چرا بادیه نشین ردایی سیاه برتن می کند؟ آیا واقعاً این پوشش موجب کاهش شانس زنده ماندن در محیط بیابانهای سوزان نمی شود؟ جواب: بله؛ این قابل قبول است که در بیابانهای سوزان ردای سیاه تقریبا 6درجه نسبت به ردای سفید مشابه خود گرمتر است؛ اما با اینحال بادیه نشینان صحرای سیناهمچنان ردای سیاه می پوشند چرا که خودش دمای بیشتری نسبت به ردای سفید دارد و می تواند هوای درون ردا را گرم کنددر نتیجه هوای گرمتر سریعتر بالا می رود و از منافذ پارچه خارج می شود؛ و در همین زمان هوای بیرونی از پایین ردا که باز است به داخل ردا کشیده می شود بنابراین درزیر ردای سیاه گردش هوا افزایش می یابد واین موضوع، بادیه نشین را نسبت به کسی که ردای سفید پوشیده خنک تر می کند.در واقع نسیم پیوسته ای که به بدن بادیه نشین می وزد می تواند برای او احساس آرامش ایجادمی نماید.این موضوع توسط چهار فیزیکدان بررسی شده ونتیجه ی فوق در مجله ی علمی وپژوهشی نیچر(معتبرترین مجله علمی دنیا) به چاپ رسیده است.
دلایل افت تحصیلی در درس فیزیک 1 و آزمایشگاه
علم فيزيك يكي از علوم پايه مهم در دنياي علم امرو ز مي با شد كه نقش مهمي در زندگي انسانها دارد و دائما در حال تغيير و تحول مي با شد تا جاي كه د ر نشست هاي بين المللي از كشو رهاي جهان خو ا سته شده تا آمو زش فيزيك را بعنوان امر حياتي در زندگي شهروندان به حساب آورند و با توجه به تاثير اين علم در پيشرفت صنعت ،علوم وتكنولوژي لازم است فعاليتهاي زيادي براي ايجاد انگيزه وعلاقه جهت يادگيري فيزيك در دنياي امرو ز انجام پذيرد در كشو ر ما نيزآمو زش درس فيزيك به صورت رسمي ازسا ل ا ول دبيرستا ن شروع مي شود و رفته رفته تخصصي تر ميگردد
.با توجه به اينكه دانش آموزان تا سال اول دبيرستان تقريباً هيچ گونه پيشينه اي از درس فيزيك ندارند و با واژه فيزيك بيگانه ا ند معمولا ًمشكلات زيادي در امر يادگيري براي دانش آمو زان سال اول دبيرستان پيش مي آيد و تقريباً قريب به اتفاق معلماني كه در پايه اول دبيرستان درس فيزيك را تدريس مي كنند با اين مسئله مواجه هستند.
مشكلاتي نظير اضطراب ،نگراني ، دلهره و ضعف در حل مسا ئل فيزيكي و د رك مفاهيم آن د ر ا بتدا با عث كا هش نمرات درسي ، د ر ادا مه با عث بي علا قگي و د ر نهايت مو جب گرا يش ا ندك آنها به فيزيك د ر پايه ها ي با لا تر و مخصوصا مدارج دانشگاهي مي گردد .
حال آنكه فيزيك يكي از علوم پايه و بنيادي مي باشد و بايدتوجه قابل ملاحظه اي براي رفع مشكلات در اين مورد مبذول داشت.
براي مرتفع كردن اين معضلات بايد از دو جنبه كلان و خرد موضوع را مورد بررسي قرار داد.
يكي از جنبه هاي كلان ، مسائل مربوط به سياستهاي دفتر تا ليفات و برنامه ريزي كتب درسي كشور مي باشد.
در نظام آموزشي كشور ما سال اول دبيرستان عمومي تلقي ميگردد بطوريكه بايددروس ارائه شده دراين مقطع تحصيلي جنبه عمومي داشته و اطلاعات دانش آموزان را در زمينه هاي موردنظر ارتقاء ببخشد و از پرداختن به مسائل تخصصي و جز ئيات پرهيز نمايد. چرا كه تمامي دانش آموزان با علايق و استعدادهاي متفا وت به طو ر يكسان د ر ا ين پايه تحصيل مي كنندو گرايش تخصصي آنها وتحصيل در رشته هاي مختلف ا عم از رياضي و فيزيك ، تجربي ، ا نسا ني ، هنر ، فني و حرفه اي و كارودانش از سال دوم آغاز مي گردد. در صورتيكه در تاليف كتب درسي براي سال اول دبيرستان خصوصا دردرس فيزيك به اين موضوع توجه كمتري شده ودروس ارائه شده به صورت تخصصي و فراتر از فهم واستعداد دانش آموزاني است كه گرايشي به رشته هاي تخصصي فيزيك(رياضي و فيزيك،تجربي ) ندارند.بنابراين مشكلات و معضلات عديده اي را براي يادگيري دانش آموزان وآموزش دبيران فراهم آورده است. با توجه به اينكه دانش آمو زان سال اول دبيرستان غربا لگري نشده اند و علائق و استعدا دهاي آنها مو رد بر ر سي قرا ر نگرفته است يادگيري دروس پايه مانند فيزيك بطور اختصاصي مشكلات زيادي را درپايه اول دبيرستان فراهم مي آورد. البته آشنايي با اين دروس براي دانش آموزان بصورت عمومي لازم وضروري مي باشد.ولي ا رائه آنها بصورت تخصصي دريادگيري دانش آموزان خدشه ايجادكرده وبا عث افت تحصيلي شديدآنان مي گردد كه در نهايت باعث بي علاقگي آنان به تحصيل در مقاطع بالاتر مي شود . در صورتيكه اگر محتوي كتب سال اول بخصوص فيزيك به صو رت عمومي باشد و به طور مثال از كاربردهاي فيزيك در زندگي و تكنولوزي و جنبه هاي عمومي آن در تاليف كتاب فيزيك ۱ و آزمايشگاه استفاده شود تاثير آن در يادگيري دانش آموزان به مراتب بالاتر از اكنون مي باشد كه دانش آموزان مطالب اختصاصي دور از ذهن را به صورت طوطي وار حفظ مي كنند و چون در سالهاي بعد ديگر ازدرس فيزيك خبري نيست تمام مطالب آن را به ورطه فراموشي مي سپارند.بنابراين مي توان گفت اگر مطا لب ا را ئه شده د ر د رو س سا ل او ل د بير ستا ن بخصوص در درس فيزيك به صورت عمومي باشد:
اولا- ديگر از افت تحصيلي بالا در سال اول دبيرستان خبري نخواهد بود.
ثانيا - با توجه به اينكه مشكل افت تحصيلي در سال اول دبيرستان مرتفع مي گردد مشكل افت تحصيلي در سا لهاي بعد نيز به مقدار قابل ملاحظه اي كاهش مي يابد زيرا با عمومي شدن مطا لب دروس پايه ا ز جمله فيزيك دانش آموزان به راحتي اين دروس را پاس مي كنند و بنابراين از سرخوردگي و احساس اضطراب و نگراني آنها براي ادامه تحصيل كم مي شود و با شناخت بهتري از خود و استعدادهاي خود به تحصيل در سالهاي بعد ادامه مي دهند.
از ديگر جنبه هاي كلان افت تحصيلي در درس فيزيك سال اول دبيرستان ، سيا ستهاي نظام
آمو زشي كشو ر جهت بالا بردن كميت آموزش مي باشد. موضوعي كه باعث مهجور ماندن كيفيت آموزشي مي گردد . بطوريكه مطابق با اين سياست ، بيشتر دانش آموزاني كه به سال اول دبيرستان راه مي يابند ازبندتبصره دريك يا چند درس در دوره راهنمايي استفاده مي كنند و معمولا دروسي را كه تبصره مي نمايند رياضي و علوم سوم راهنمايي مي باشد كه از مهمترين دروس پيش نيازبراي يادگيري درس فيزيك است.بنابراين واضح و مبرهن است بيشتردانش آموزاني كه به سال اول دبيرستان راه مي يابندتقريبا هيچ گونه پيش زمينه اي براي يادگيري د رس فيزيك ندا رند ، د ر نتيجه لازم است كه مسئولين امر با دقت بيشتري براي آموزش كشو ر برنامه ريزي كنندو عواقب بعدي بعضي قوانين و مصوبات را در نظر داشته باشند . شايديك قانون بتواند مشكلي را دريك مقطع زماني و يا مكاني حل نمايداما اگر بدو ن در نظرگرفتن جوانب امر با شد باعث برو ز مشكلات عديده اي د ر مقا طع بعدي خوا هد شد كه اين مسئله معمولا ضعف بيشتر قوانين و مقررات مصوب مي باشد.
جنبه سوم از مبحث كلان افت تحصيلي در درس فيزيك ۱ و آزمايشگاه ، هم خوا ني ندا شتن ساعت تدريس درس فيزيك ۱ و آزمايشگاه با محتوي حجم مطالب آن مي باشد .محتوي مطالب كتاب فيزيك ۱ و آزمايشگاه هر سال در حال افزايش است ، حال آنكه ساعات تدريس آن از گذشته تا بحال رو ند نزولي را طي كرده است بطو ريكه در حال حاضر ساعات تدريس اين كتاب ۳ ساعت در هفته مي باشد ، يعني يك دبير درطي۳ ساعت درهفته بايد قادر باشد تمام مطالب كتاب را همراه با فرمولها ، شكلها و آزمايشها تدريس نمايد ، حال آنكه از طرفي، بسياري ازمطالب ارائه شده دراين كتاب به صورت كلي است و دبير براي فهما ندن آنها به دانش آمو زان بايد ا ز يك سري مطا لب جزئي استفاده نمايدكه خود مستلزم زمان زيادي مي باشد ازطرف ديگرانجام آزمايشات كتاب به صورت فعال درسركلاس درس توسط دانش آموزان بسيار وقت گير است. همچنين نمي توان بعض مطالب كتاب را به صورت ساده بيان نمود ، زيرا مباحثي در كتاب فيزيك ۱ و آزمايشگاه مانند نور ، آينه ها و عدسي ها گنجاده شده كه در هيچ يك از مقاطع تحصيلي دبيرستان تكرار نمي گردد و جالب آنكه همين مطالب حدود 15% الي 20% سوالات فيزيك كنكور هر سال را تشكيل مي دهند، بنابراين با توجه به مطالب فوق ، نتيجه مي گيريم كه براي تدريس كتاب فيزيك ۱ و آزمايشگاه ، به صورت جامع و كامل ۳ ساعت در هفته اصلا كافي نمي باشد و لازم است يا از حجم مطالب آن كاسته شود و همانطور كه قبلا گفته شد جنبه عمومي پيدا كند و يا حداقل ساعات تدريس آن افزايش يابد.
اگر از جنبه هاي كلان ا فت تحصيلي د ر د رس فيزيك سا ل او ل دبيرستا ن گذ ر كنيم به بحث خرد آن مي رسيم كه گريبانگير دبيران محترم مي باشد . البته لازم به ذكر است كه تا چشمه گل آلود باشد كاري از فرودستان پايين چشمه بر نمي آيد، اما با توجه به اينكه كار معلم سوختن و ساختن است به اميداينكه روزي ، روزگاري بزرگدستان به فكر تصحيح قوانين ومقررات باشند، شايد بتوان گفت تنها كاري كه در اين شرايط بغرنج از عهده دبيران محترم بر مي آيد آن است كه مراحل زير را در برنامه تدريس خود در نظر داشته باشند:
1- در ابتداي سال تحصيلي پيش زمينه اي فكري در ذهن دانش آموزان از وا ژه فيزيك ،كاربرد آن در زندگي روزمره و اهميت آن در پيشرفت علوم ، تكنولوژي و فنآوري ايجاد نمود.
2- همچنين درابتداي سال تحصيلي روابط رياضي دوره راهنمايي مرتبط با درس فيزيك سال اول دبيرستان يادآوري گردد و نحوه تبديل واحدها در موارد لازم ذكر شود.
3- مراحل حل مسئله شامل ( معلوم و مجهول كردن ، تبديل واحدها ، نو شتن فرمو لهاي مربوطه ، جا گذا ري صحيح ، حل مسئله بصورت رياضي و نتيجه گيري ) به دانش آموزان آموزش داده شود
4- آزمايشهاي كتاب به صورت كاملا ساه در حد وقت كلاس انجام گيرد .
5- تدريس در حد امكانات و وقت بصورت فعال و دانش آموز محور انجام گيرد و از تدريس بصورت سخنراني و معلم محوري كه باعث خستگي دانش آموزان مي شود پرهيز گردد.
البته شايان ذكر است كه با توجه به وقت اندك تدريس درس فيزيك ۱ و آزمايشگاه ، حجم زياد مطالب و تخصصي بودن آنها ، انجام تمام مراحل بالا كمي دور از ذهن و غير قابل تصور باشد ، اما اميد است با تغيير در سياستهاي كلان آمو زش وپرو رش بتوان مشكلات آمو زشي و پرو رشي كشو ر را حل نمود و روزي برسد كه معلم بدون دلهره از كمبود وقت و امكانات و .... بتواند تدريسي در خور شان خود ودانش آموزان انجام دهد .
بررسي مشكلات يادگيري دانش‌آموزان در درس فيزيك
فرآيند ياددهي ـ يادگيري از ديرباز مورد توجه پيشگامان تعليم و تربيت بوده است تا آنجا كه كتاب‌ها و مقالات بسيار زيادي ( اكثراً توسط روان‌شناسان ) در اين باره نوشته شده است اما موضوع بسيار مهم اين است كه تا فرد ياد دهنده بطور عملي و مستمر با گروه‌هاي مختلف يادگيرنده در ارتباط نباشد ، بسياري از مطالب كليدي اين فرآيند را درك نخواهد كرد كه شايد بسيار ساده تر از مطالب ارائه شده از ديدگاه روانشناختي و تربيتي باشد تحقيقي كه نتيجة آن به‌دنبال خواهد آمد به‌دنبال مشكلات اصلي يادگيري دانش‌آموزان البته از ديد معلمان آنان بود . عناوين موضوعات هر چند كلي بيان شده بود اما دورنماي خوبي از مشكلات اصلي آنان به‌دست آورده مي‌شد چرا كه دبيران محترم به 9 مورد آن از مجموع 17 مورد پاسخ بالاي 50 درصد داده بودند البته چند مورد ديگر آن نيز جاي بحث دارد ! كه در جاي خود مورد بررسي قرار خواهد گرفت در قسمت بحث و ارائه پيشنهاد جزئيات اين درونماي كلي تا حدي مطرح مي‌شود در پايان سوالات از همكاران خواسته شده بود كه نظرات خود را به جز اين 17 مورد بيان فرمايند كه فقط 5 نفر آن را تكميل فرموده بودند كه موارد مطرح شده توسط آنان نيز در قالب همين 17 مورد بود البته با تأكيد بيشتر و مورد جديدي يافت نشد .
...